Srbija: Takovo

Iskoristivši Cveti, seosku slavu na kojoj se okupljalo dosta sveta, u Takovu su se 23. aprila 1815. skupili knezovi i ostali ugledni ljudi Srbije predvođeni Milošem Obrenovićem da podignu novi ustanak protiv turske okupacije. Danas na ovaj slavni događaj koji je iznedrio slobodu Srbije podseća nekoliko spomenika.

Pored samog puta, na devet kilometara do Gornjeg Milanovca, nalazi se spomen-muzej Takovskog ustanka. Među eksponatima ovog vanredno uređenog muzeja valja istaći veliko ulje na platnu Paje Jovanovića - svima poznati prikaz ovog događaja, zatim odoru kneza Miloša i deo prvobitnog ''Takovskog grma''.

Sledeće skretanje desno odvešće Vas do stare crkve brvnare i njene porte. U ovoj skladnoj crkvici iz 1795. su se i nakon liturgije ustanici zakleli jedan drugome na vernost i objavili okupljenom narodu početak borbe. Sa zapadne strane crkve nalaze se lepo izrezbarena vratašca a unutra još lepše rezbareni ikonostas.. Iza nje su sakupljeni stari nadgrobni spomenici koji su se nekada nalazili razbacani po porti.

Na širokom polju levo pokraj glavnog puta nalazi se spomenik ustanku, rad Petra Ubavkića iz 1902, koji prikazuje kneza Miloša i arhimandrita Melentija Pavlovića. Na ovom polju stajao je i legendarni ''Takovski grm'', gorostasno hrastovo drvo, pod kojim su se ustaničke vođe po poslednji put savetovali pred dizanje bune. Kada se prvobitno stablo sasušilo 1901. godine, za naslednika je proglašeno susedno drvo, nešto manji ispisnik Grma, čije mrtvo deblo stoji i danas. U okolini ima nekoliko mladih hrastova izniklih iz žira prvobitnog Grma, i još je neizvesno koji će narod primiti za ''naslednika''. Pokraj mrtvog debla je stari obelisk iz 1887. sa čuvenim stihovima ''Ovaj grm će vreme da osuši i kameni stub će da poruši, al Srbija večito stajaće i Miloša ime spominjaće!''.

Skrenuvši na jug niz reku Dičinu dolazi se do tri kilometra udaljenog Savinca koji je ime poneo po ovdašnjoj crkvi Svetog Save. Nju je podigao knez Miloš 1819. godine kao prvu crkvu izgrađenu od kamena u oslobođenoj Srbiji. Priča kaže da je na ovom mestu, polazeći na boj na Ljubiću, Miloš usnio ustaničku pobedu te se zarekao da će podići ovde crkvu ako mu se san ispuni. Ovo je grobna crkva Vukomanovića, porodice Miloševe žene Ljubice čija porodica potiče iz obližnjih Srezojevaca. Crkva je spolja neukrašena, osim oko vrata i prozora. Unutar nje nalazi se izuzetno lep ikonostas iz vremena gradnje. U crkvi je pored svog muža Alekse sahranjena i Mina Vukomanović, ćerka Vuka Karadžića, inače slikarka i pesnikinja. Pored crkve nalazi se još nekoliko nadgrobnih spomenika i stari čardak. U reku Dičinu, koja ovde pravi jedan od svojih slapova, ovde uvire lekoviti topli izvor.